zondag 24 november 2013

Verhuisd

Deze blog wordt niet meer bijgehouden. Artikelen van Sandra Holleman over ons voedselsysteem, waaronder haar maandelijkse column Arnhemse Spruyt voor Arnhem-direct, verschijnen op www.sandraholleman.nl

dinsdag 12 november 2013

De huidige inrichting van ons voedselsysteem is een aflopende zaak

Met Dynamic Food heb ik onlangs een boek gemaakt over ons toekomstig voedselsysteem. Hiervoor heb ik een aantal vakspecialisten geïnterviewd en vele essays geredigeerd. Onlangs heb ik ook zelf een stuk geschreven, waarin ik een aantal punten binnen ons voedselsysteem belicht.

De huidige inrichting van ons voedselsysteem is een aflopende zaak
Wanneer we in de toekomst, gezond, lekker en divers willen kunnen eten, staan we voor een groot aantal uitdagingen. Misschien wel de belangrijkste uitdaging is de dreigende voedselschaarste. De landbouwproductie heeft enorm kunnen toenemen door de inzet van veredeling, kunstmest en bestrijdingsmiddelen, waardoor er nu 145% meer voedsel wordt geproduceerd dan een paar decennia geleden.1 Niettemin zal er door de groeiende wereldbevolking, de klimaatveranderingen en het opraken van de voorraad aardolie en meststoffen als fosfaat 2 in de toekomst niet voldoende voedsel zijn voor iedereen. Tenminste, niet als we zo doorgaan als nu.

We hebben nog nooit minder aan voedsel uitgegeven dan vandaag de dag.3 Louise Fresco schreef dit jaar in NRC dat boer en supermarkt makkelijker te sturen zijn dan het gedrag van de consument. Dus zolang er geen honger in het voorruitzicht ligt, maakt het grootste deel van de consumenten zich niet druk om zijn eten en zullen de meeste mensen met (in hun ogen) belangrijkere dingen bezig zijn.4 Als uiteindelijk vanwege de schaarste de voedselprijzen zullen stijgen, zal de consument gedwongen worden bewust in te kopen.

Ik verwacht dat boeren in de toekomst dát gaan produceren wat hen zo min mogelijk grondstoffen en oppervlakte zal kosten en zoveel mogelijk voedsel oplevert (bijvoorbeeld aardappels in plaats van rijst ). Ook precisielandbouw (gerichte en minimale dosering van kunstmest, bestrijdingsmiddelen en water) heeft de toekomst.6 En er zullen rassen gekweekt worden die bestendig zijn tegen extreme droogte of overstromingen. Voor elke kilo vlees is nu vier kilo plantaardig voedsel nodig.7 Een inefficiënte productiewijze, die vlees uiteindelijk tot luxeproduct zal maken.8 Een goed stukje biefstuk wordt misschien wel net zo duur als een fles Château Mouton-Rothshild uit 2007.

De schaalvergroting die reeds in gang is gezet zal zich verder uitbreiden. Sommige gebieden zijn simpelweg zo aantoonbaar geschikt om een bepaald soort gewas te telen, dat de productie van dat gewas zich volledig naar die gebieden zal verplaatsen.9 Met schepen varend op biobrandstof worden deze producten vervolgens getransporteerd naar de landen waar de vraagprijs het hoogste is. Een gevolg van de schaalvergroting is dat de biodiversiteit verder afneemt. Om dat te voorkomen zullen overheden en de ‘good food’ beweging zoveel mogelijk mensen blijven gaan enthousiasmeren om lokaal te produceren. (Lokale) overheden zullen eetbare groenvoorzieningen aanleggen en vergeten groenten zullen volop op balkons en in tuinen worden gekweekt.

De positie van (lokale) boeren verbetert. Er komen meer vragers, maar het aanbod blijft ongeveer gelijk, waardoor boeren kunnen kiezen aan wie ze leveren. Nu draaien de industrie en de supermarkt boeren nog de nek om. maar de macht in de voedselketen gaat verschuiven en nieuwe alternatieve voedselnetwerken worden ontwikkeld. Consumenten zullen, zonder de tussenkomst van de supermarkt, de directe weg naar de boer vinden10 en worden door de overheid aangespoord om gezonder te eten. De overheid neemt eindelijk maatregelen om via het voedselsysteem de volksgezondheid te stimuleren. Gezond eten verkleint de kans op ziekten en overgewicht 11 en als de consument aantoonbaar gezond eet, zal deze in de toekomst minder zorgpremie hoeven betalen.

Ik ben ervan overtuigd dat de huidige inrichting van ons voedselsysteem een aflopende zaak is. Maar als we onze manier van produceren tijdig aanpassen, zullen we in de toekomst kunnen vasthouden aan onze huidige eetcultuur. Het enige wat we dan echt moeten leren minderen of opgeven is de consumptie van vlees.

Misschien is het zo gek nog niet, een biefstuk savoureren met dezelfde eerbied die we nu kunnen opbrengen voor een goed glas wijn.

Bronvermelding1 Essay Joost Reus, Dynamic Food boek (2013)
2 TedTalk Mohamed Hijri
3 Carolyn Steel, De hongerige stad, NAi uitgevers (2008)
4 Jan Peter van Doorn, Volkskrant (1 november 2013)
5 Adjiedj Bakas, The future of FOOD, Sriptum (2012)
6 Essay Tiny van Boekel, Dynamic Food (2013
7 Adjiedj Bakas, The future of FOOD, Sriptum (2012)
8  Interview Lars Charas, Dynamic Food (2013)
9 Interview Mac van Dinther, Dynamic Food (2013)
10 Interview Lars Charas, Dynamic Food (2013)
11  http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/voeding